Zabytki
Orneta nazywana jest Perłą Warmii. Wynika to głównie z bogactwa zabytków, które zachowały się w bardzo dobrym stanie do naszych czasów. Ich piękno i historia zachwyciły niejednego turystę.
Ratusz w Ornecie (źródło: www.orneta.net)
Ratusz miejski
Murowany, gotycki ratusz mieści się w centrum rynku. Wybudowany na miejscu domu kupieckiego. Otrzymał swój obecny kształt w latach 1376-1389. W barokowej wieżyczce ratusza znajduje się najstarszy na Warmii dzwon pochodzący z 1384 roku z napisem łacińskim minuskułą i datą 1384. W późniejszych wiekach budynek jedynie nieznacznie przekształcony.
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela
Obecny gotycki kościół parafialny został zbudowany w latach 1338 -1349 r. w czasie rządów biskupa warmińskiego Hermana z Pragi. Na odrębność kościoła orneckiego wskazuje jego kształt bazylikowy, w którym środkowa nawa znacznie przewyższa obie nawy boczne. Od połowy XVI wieku kościół w Ornecie nie był przebudowany zewnętrznie. Około 1900 roku przeprowadzono dokładną renowację świątyni. 3-piętrowy ołtarz główny pochodzi z 1744 roku. W tym samym roku ukończono barokową ambonę. Organy kościelne ukończono w 1609 roku.
Kościół pw. św. Jana Chrzciciela w Ornecie (źródło: www.orneta.net)
Kościół ewangelicki pw. św. Mikołaja w Ornecie – dziś cerkiew prawosławna (źródło: www.orneta.net)
Kościół ewangelicki pw. św. Mikołaja
Kościół ewangelicki (obecnie cerkiew prawosławna) wzniesiony w latach 1829- 1830 dla gminy ewangelickiej. Kościół został zbudowany wg projektów wykonanych w berlińskiej pracowni, zapewne Karola Fryderyka Schinkla. W 1905-1906 roku starą, drewnianą dzwonnicę zastąpiono murowaną. W 1945 roku uszkodzony kościół opustoszał. Później został adoptowany do potrzeb liturgii prawosławnej.
Starówka – Rynek
Rynek w Ornecie jest najładniejszy na Warmii. Otaczają go stare kamienice barokowe z podcieniami. Kamieniczki na Rynku pochodzące z XVII i XVIII wieku. Nieznacznie zniekształcone w wyniku przebudowy po pożarze w 1846 oraz ok. 1930 roku. Zwrócone szczytami do ulicy, z podcieniami na parterze. Zachowane średniowieczne piwnice sklepione ostrołukowymi kolebkami.
Kamienice przy Rynku w Ornecie (źródło: www.wikipedia.org)
Okolice Ornety
Okoliczne miejscowości są równie bogate w zabytki architektury co sama Orneta. Najbardziej znany to wybudowane w latach 1715-1720 Sanktuarium Maryjne w Krośnie. Wzorowane było na sanktuarium w Świętej Lipce i należy do jednych z najpiękniejszych kościołów na Warmii. Inne zabytki sakralne, które warto zobaczyć to m. in. barokowy kościół w Chwalęcinie z cudownym krucyfiksem umieszczonym w Ołtarzu Głównym, kościoły w Bażynach, Mingajnach czy Henrykowie. W okolicznych miejscowościach wokół Ornety można również zobaczyć dawne dwory szlacheckie, np. w Bogatyńskie, Stolnie, Bażynach. Miłośników okresu II Wojny Światowej z pewnością zaciekawi kompleks Fortyfikacji Trójkąta Lidzbarskiego, którego dobrze zachowany fragment znajduje się przy drodze do wsi Kaszuny.